Í þrígang hef ég farið á íslensku sjávarútvegssýninguna, árin 1996, 1999 og 2002. Sjávó ?96 stendur algerlega upp úr enda var greinin á þeim tíma ennþá ein helsta uppspretta auðs og valda í landinu. Þá mættu í Laugardalshöllina allir sem eitthvað máttu sín í þjóðfélaginu, útgerðarmenn, þingmenn, ráðherrar og forsvarsmenn helstu stórfyrirtækjanna sem í þá daga voru olíufélögin, bankarnir, Flugleiðir og Eimskip. Sýningin 2002 var svo varla svipur hjá sjón, komin í Kópavog og snerist bara um fagmennsku. Bara kaupendur og seljendur, fagmenn og sérfræðingar að ræða saman. Vantaði allt þetta óformlega networking hjá mafíu Íslands.
Þó reikna ég með að sýningin árið 1996 hafi verið algjört píp samanborið við t.d. sýninguna árið 1987. Þegar komið er fram á tíunda áratuginn var sjávarútvegurinn bara atvinnugrein en áður höfðu sjónarmið sjávarútvegsins verið í öndvegi við hagstjórnun og opinbera stefnumótun. Þannig voru veitt opinber lán til útvegsins og gengið iðulega fellt í kjölfar launahækkana til að létta á rekstrinum. Smám saman er þessari útvegs- og afskiptahyggju aflétt og ríkið tekið út úr fyrirtækjarekstri að mestu leyti. Almennari sjónarmið fengu að ráða ferðinni við hagstjórn.
Flestir landsmenn eru líklega á því að fjölbreytnin sem hefur aukist mikið í atvinnulífinu undanfarin ár sé hið besta mál. Meira segja hefur allskyns sérmenntað fólk sem reiknaði aldrei með að fá vinnu við sitt hæfi á Íslandi snúið heim. Í dag getur maður unnið í álveri, farið á sjó, kennt, gerst verðbréfamiðlari, starfað við rannsóknir hjá DeCode, farið með erlenda ferðamenn um víðáttur landsins, kóðað hjá CCP eða reiknað eitthvað út hjá tæknifyrirtækjum eins og Marel eða Össuri, svo nokkur augljós dæmi séu tekin. Þannig hafa ýmsar kerfisumbætur og það að hið opinbera hefur haldið sig mun meira til hlés en áður var gert öllum gott. Meira og minna getur fólk lært það sem það vill og gert það sem það vill, a.m.k. hafa atvinnumöguleikar fólks aldrei verið fjölbreyttari og betri en nú. Fyrir nokkrum árum gat fólk líka lært u.þ.b. hvað sem er en fékk líklega ekki vinnu á sínu sviði nema það tilheyrði gömlu embættisstéttunum.
Það er vissara að festa þetta belle epoch íslensks efnahagslífs rækilega á minnið því líkt og frjálslyndis- og góðæristímabilið í Evrópu á árunum fyrir fyrra stríð mun þetta skeið líða undir lok.
Nú er nefnilega verið að búa til nýjan höfuðatvinnuveg þjóðarinnar og verða hagsmunir hans hafðir í öndvegi við hagstjórn og opinbera stefnumótun hér eftir. Almenn rekstrarskilyrði fyrirtækjanna í landinu, kjör almennings, þjóðhagsleg sjónarmið og velferð verða sekúnder við hlið hins alltumlykjandi áliðnaðar. Hverjum er svosem ekki skítsama um fiskeldi í Mjóafirði, manni verður bara kalt á puttunum í svona vinnu. Sama má segja um nördana í CCP, fólk fær í bakið af kyrrsetum. Allir vita að ferðaþjónusta er bara hobbí og föndur og Marel er hvort eð er í Garðabæ. Það svæði á landinu sem á líklega mest undir útflutningsgreinum er Vestfirðir og það hefur löngum sýnt sig að maður þarf að vera betri en ég í latínu til að nefna sætið sem hagsmunir þess fjórðungs eru settir í.
Gamla góða LÍÚ var að minnsta kosti heiðarlegt hagsmunakratí, að því leyti að það var opinskátt. Það hafði kontór sem var hægt að fletta upp í símaskránni, formann sem allir vissu af og aðalfundi sem var tekið eftir. Þeirra menn fóru í sjónvarpið og blöðin með sínar kröfur svo þær duldust engum.
Forvígismenn hinnar nýju stórhagsmunastúku Íslands hljóta hinsvegar allir vera samvinnuskólagengnir og kaupfélagsskólaðir því þessi hagsmunagæsla fer öll fram bakvið tjöldin. Þetta er í anda mannleysuháttarins sem tröllríður Framsóknarflokknum um þessar mundir. Minnir meira á leikjanámskeið en stjórnmál, ?bara allir spila saman og enginn fýlu!? Maður veit varla hverjum á að kenna um því þetta fer eins draugur um samfélagið. Virðist ekki eiga ræða málið opinberlega því stjórn SÍS er búin að því. Hins vegar blasir við að það eigi að mæta núverandi hagstjórnarvanda með því leggja grunninn að meiri hagstjórnarvanda sem gæti sett allt á kaldan klaka. Halda gott partí og láta börnin og barnabörnin sjá um reikninginn.
Liggur við að maður sé farinn að halda að einkavæðingin hafi verið mistök. Opinber umsvif eru orðin svo fókuseruð að það er varla bitlingur eftir. Utanríkisráðuneytið yfirfullt, og RÚV off limits. Landsvirkjun og Orkuveitan eru síðustu vígin og því hljóta metnaðarfullir stjórnmálamenn að reyna að þenja þau fyrirtæki út af öllum mætti, báknið upp! Líklega hefði verið skynsamlegt að skilja eftir eins og eina stofnun eða sjóð til að leyfa liðinu að sukka án þess að það gæti skemmt mikið fyrir öðrum, eða kannski er ennþá lag að búa til Stofnun framsóknarmanna allra flokka til að hægt sé að skrúfa fyrir dulbúnu ríkisvæðinguna sem fer fram í orkugeiranum.
Mig er farið að dreyma martraðir. Sé fyrir mér þegar ég kem í páskafrí og flugvélin er lent í Keflavík þá segi flugfreyjan að vanda, ?góðir farþegar, velkomin heim,? ræski sig svo vandræðalega og ljúki setningunni, ?til Framsóknaríslands.?
Sorglegast við þetta allt saman er að það væri vel hægt að virkja og byggja álver með mun jávkæðari formerkjum eins og t.d. sérfræðingar OECD hafa bent á. Í staðinn fáum við fúsk fyrir reikning ríkisins.
Mynd: isal.is.
said...
Einkennileg þessi lenska Sjálfstæðismanna að skella alltaf skuldinni á Framsóknarflokkinn þegar miður fer. Ég veit ekki til þess að Sjálfstæðisflokkurinn hafi verið með einhverjar efasemdir um Kárahnjúka, ónei séra minn, hann var sjúkur í Kárahnjúka svo vitnað sé í Rassinn. Annars góður punktur með þessa eftirlaunastofnun stjórmálamanna, það mundi spara okkur stórar fjárhæðir að kasta 1-2 milljörðum í almennt pólitískt sukk ef þeir lofa að láta annað í friði.
Bendi hér hjá skemmtileg grein Kristinn minn.
http://kistan.is/efni.asp?n=4399&f=4&u=0
Með vinalegri kveðju
Smári Karlsson
Kristinn said...
Já það er hárrétt hjá þér Smári, það mætti sletta þessu pirringi víðar. En auðvitað er það þannig að maður elskar að hata Framsóknarflokkinn, get eiginlega ekki tjáð mig meira um það því mig byrjar bara að svima, sé fyrir mér Magnússon bræðurna og Binga í trylltum dansi í stjórnarráðinu.
Prísa mig bara sælann að vera ekki að stúdera heilbrigðisstjórnun eða -hagfræði þá yrði maður fyrst pirraður yfir því að allt væri í rugli...
said...
Greinin þín lýsir á opinskáan hátt miklum vanda í okkar þjóðfélagi. Vanda sem SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN hefur skapað með hjálp smáflokka af ýmsum gerðum. Höfuðábyrgðin liggur hjá þér og fjölda fólks sem kýs sama SJÁLFSTÆÐISFLOKKINN hvað sem tautar og raular. Á meðan þú og þínir leikið gúddí og skilningsríka gæja á milli kosninga gerist ekkert. Það er í pólitíkinni sem þarf að breyta. Þú verður að hætta að kjósa flokkinn. Fyrr breytist ekkert. Ekki afsaka þig með því að hinir séu ekki skárri.
said...
Ég verð seint talinn mikill sjálfstæðismaður og þess þó heldur framsóknarmaður og í raun finnst mér íslenskir stjórnmálaflokkar allir fyrir neðan mína virðingu. Íslensk pólitík hefur nú í langann tíma snúist um að púkka undir rassgatið á sjálfum sér og vinum sínum, alveg sama í hvaða flokki menn eru staddir, málum hefur verið eytt með karpi um smáatriði og persónlegum óhróðri, yfirsýn og framtíðarlausnir virðast ekki eiga heima í snauðum heilabúum stjórnmálamanna og það sem verra er að meginn þorri kjósenda virðist vera sáttir við þetta ógeð allt saman.
Ég er sammála, þér nafnlausi maður að ekkert gerist nema að kjósendur láti til sín taka, en þá er spurningin alltaf þessi, ERU HINIR EITTHVAÐ SKÁRRI ?
Hættulega viðkunnanlegur said...
Sæll Kristinn,
Ég er sammála síðuhaldara í megin atriðum.
En hefði ég verið staddur á sjávarútvegssýningunni 1987, þá hefði ég spurt "Hvar er bjórinn minn?"
said...
og opinberast hér með fáviska þín Jón minn, því bjór var ólöglegur til fjöldaneyslu á opinberum vettfangi árið 1987, ekki ertu að gefa í skyn að íslenskir sægreifar séu lögbrjótar!!!???
Hættulega viðkunnanlegur said...
hehe... Með innihald tíðindafærslu síðuhaldara í huga, þá er samantektin á þeim þjóðfélagsbreytingum sem átt hafa sér stað á sl. 20. árum á Íslandi öll á einni dagsetningu, fyrir og eftir 01/03/89. Þó vill ég deila þessum tímamótum með árinu 1985 þegar eignokun ríkisins var aflétt af fjölmiðlum.
Verð þó að viðurkenna að ég drekk meira af áfengu ropvatni en ég les af DV.
Kristinn said...
Það er rétt hjá huldumanninum að það gerist náttúrlega ekki neitt nema borgararnir standi vaktina. Haarde hefur lagt til að sjoppan verði seld sem mun líklega leysa málið farsællega. Veit ekki til þessi að formenn annarra stjórnmálaflokka hafi lagt neitt slíkt til.
Nú er ríkið að byggja virkjanir og í reynd að leigja álfyrirtækjum. Hvað fyndist fólki ef ríkissjóðir fjárfesti í flugvélögum og leigði Icelandair og Avion Group, eða ætti flutningaskip eða fiskiskip og leigði út til útgerðaraðila. Ja eða kæmi á annan hátt að fjármögnun atvinnutækja, svona lagað hlýtur alltaf að enda með slysi, það er bara vonandi að menn stokki þennan geira upp áður en það gerist.
said...
það að leigja flugvélar og skip er ekki sambærilegt við að leigja auðlindir lands og sjávar til einhverra fárra útvaldra, auðlinda sem ættu að vera í eigu þjóðarinnar en ekki í leigu þjóðarinnar. En talandi um dagsetningar þá er sá svarti dagur þegar frjálst framsal kvóta, veðsetningar á óveiddum fiski sem og erfðaréttur aflaheimilda varð lögtekið á landi voru. Djöfull vona ég að einhver bankinn sé með veð í uppsjávarfiski, því loðnan finnst ekki í veiðanlegu magni ,síldin er í norge og kolmuninn er í færeyjum. Það kennir þessum andskotum að vera ekki að versla með fisk sem er ekki til
said...
Í gær var sýndu í norksa ríkissjónvarpinu þáttur um Enron, ris þeirra og fall. Stór hluti af þættinum fjallaði um orkukreppuna í Kaliforníu og mig hryllir við að fara í sama fasa heima á Fróni. Að vísu var flóknu regluverki að mestu um að kenna í Kalíforníu, með mörgum smugum fyrir viðskiptaúrþvætti að nýta sér, en maður hefur enga ástæðu til að ætla að öðruvísi verði farið að heima. Það verður ekki dílað með raforku einsog karamellur enda ekki hægt. Hér í Noregi var smásala á orku gerð frjáls fyrir nokkru og hefur það einungis skilað sér í hærra verði og verri þjónustu við dreifðar byggðir. Það tók okkur Siggu umtalsverðan tíma að skilja rafmagnsreikningana því þeir eru nokkrir, leiga á línum, aðgang að neti, rafmagn á þessum prís og rafmagn á hinum prísnum. Allt gert til að þjóna einhverjum kennisetningum í hagfræði og pólitík. Ussususs
Kristinn said...
Skil hvað þú ert að segja Smári, það getur verið minna mál einfaldlega að hafa orkufyrirtækin í opinberri eigu og pressa á stjórnmálamennina að fylgjast vel með heldur en að smíða regluverkið til að fylgjast með því að veiturnar séu í samkeppni. Því eins og þú bendir á þarf að handstýra samkeppni á veitumörkuðum mikið meira en á vörumörkuðum. En þá þyrftu þessir andksotar líka að halda sig við að vera almenningsveita, nú er þetta einhverskonar skemmtigarður fyrir verkfræðinga og stjórnmálamenn. Það er verið að vasast í allskonar braski á okkar ábyrgð. 3/4 hlutar orkuframleiðslunnar fara til stóriðju, restin fer til almenningsveitna, svo þetta er löngu hætt að vera bara þjónusta við almenning.
Það er svo merkilegt að Landsvirkjun virðist njóta einhverrar mafíuverndar í þessu þjóðfélagi, hún er stykkfrí frá almennum sjónarmiðum um gott siðferði. T.d. er í reikningum fyrirtækisins ómögulegt að greina á milli tekna og útgjalda annars vegar til almenningsveitna og hins vegar til stóriðju. M.ö.o. gæti hinn venjulegi íslenski ramfagnsreikningur allt eins verið að borga þessa virkjanalýsingu fyrir álið. Ég sé bara engan mun á því að lýsa virkjun og að lýsa togara eða flugvél. Menn þurfa að stöðva þessa vitleysu áður en meiriháttar skaði hlýst af.
Það var græningi í Silfri Egils á sunnudag sem benti á að vöxtur tæknigeirans á Íslandi síðustu fjögur árin væri langt undir trendi næstu fjögurra ára þar á undan og fyrir vikið hefði landsframleiðslan misst af um 180 milljörðum. Það er náttúrlega voða erfitt að slá neinu föstu út frá einum punkti, en það mætti líta á þetta sem vissa vísbendingu.
